Spiegelen

Bovendien dreigt deze crisis urgente vraagstukken op het gebied van klimaat en leefomgeving naar de achtergrond te dringen. Daarom adviseren de drie planbureaus het kabinet om zo spoedig mogelijk te starten met een samenhangend herstelbeleid en dat te verbinden aan langetermijndoelen op het gebied van brede welvaart en belangrijke maatschappelijke opgaven. Het is goed om te zien dat Zuid-Holland met de groei-agenda al een stap naar voren zet om binnen de regio met dit samenhangend beleid aan de slag te gaan. Het herstelbeleid zou de korte termijn moeten verbinden met beleidsdoelstellingen op de langere termijn. Gezondheid en economie zijn belangrijk, maar ook andere zaken: onderwijs, veiligheid, de toegankelijkheid van voorzieningen en de arbeidsmarkt, de kwaliteit van onze leefomgeving en sociale gelijkheid. De maatschappelijke effecten van een crisis worden soms pas later zichtbaar, maar vragen nu al om gericht beleid om negatieve effecten te voorkomen. Deze crisis, en investeringen die daaruit voortkomen, biedt ook momentum om problemen op een slimme en integrale manier aan te pakken.

De groeiagenda van Zuid-Holland ging al van die brede welvaart uit en kan daardoor goed op de gevolgen van corona helpen inspelen. Het SCP ziet in haar onderzoek terug dat de pandemie reeds bestaande maatschappelijke kwetsbaarheden naar de oppervlakte brengt: de tweedeling op de arbeidsmarkt, waar flexwerkers en zzp’ers altijd al relatief grote risico’s op baan- en inkomensverlies liepen, maar nu daadwerkelijk de grootste klappen krijgen. In het onderwijs zijn over de volle breedte leerachterstanden ontstaan, maar voor de pandemie waren de zorgen over kansenongelijkheid en kwaliteit van onderwijs al groot. Ook de groeiagenda benoemt een aantal kwetsbaarheden die Zuid-Holland al had voor de crisis. Problemen zoals achterblijvende economische prestaties, hoge werkloosheid en een grote woningbouwopgave. Daarbij komen nog de uitdagingen rondom leefomgeving en klimaat. In de agenda wordt gesproken over samenhangend investeren in verdienvermogen, brede welvaart en werkgelegenheid. Dit zal onvermijdelijk tot keuzes leiden. Wat als een investering leidt tot stijging van het BBP, maar ook tot meer ongelijkheid in de samenleving of negatieve effecten heeft voor de inclusiviteit van de arbeidsmarkt? Integrale agenda’s leggen afruilen tussen verschillende aspecten van de brede welvaart bloot en maken keuzes noodzakelijk. Een belangrijk voorbeeld: verbind werkgelegenheid en opleiding van mensen ook aan de mogelijkheid om te wonen waar mensen werken. De woningbouwopgave is dus integraal met de agenda van arbeid en scholing verbonden. Een integrale groeiagenda biedt ook de mogelijkheid om verschillende aspecten elkaar te laten versterken en versnellen. De samenhang der dingen is onlosmakelijk verbonden met een brede agenda. Denk aan vernieuwen van bedrijvigheid door innovatie, digitalisering, verduurzaming of nieuwe technologieën. Dit kan leiden tot extra of andere banen en positieve effecten voor de economie. Het vraagt wel om het slim en in samenhang organiseren van innoveren, werken, leren en wonen. Scholing is nodig om nieuwelingen goed toegerust de arbeidsmarkt te laten betreden, om werkenden om te scholen, mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt bij te scholen en om mensen de mogelijkheid te geven te kunnen wonen in de buurt van hun werk. Dat draagt bij aan een inclusieve samenleving waarin iedereen kan meedoen en participeren. Die zich verzet tegen ongelijkheid en de potentie benut die aanwezig is. Het vraagt van alle burgers, politici, bedrijven en instellingen in Zuid-Holland vooral moed, uithoudingsvermogen en doorzetten in de komende jaren.