Verborgen parel
Maak kennis met mooie plekjes, monumenten, bijzondere musea en andere bezienswaardigheden in Zuid-Holland.
Waarom het Haagse Bos geen Vinexwijk is
Het Haagse Bos, de Koekamp en het Malieveld zijn nauwelijks een ‘verborgen parel’ te noemen. Het wemelt er van de wandelaars en fietsers. Ons koningspaar woont er. En het is de nationale demonstratieplek en evenementen-locatie (kermis, circus, concerten van de Stones, Bruce Springsteen en P!nk). Maar de geschiedenis van dit gebied is voor velen onbekend. Want waarom is dit niet gewoon een A-locatie Vinexwijk geworden? En wie was meneer Malie?
Het Haagse Bos was ooit een uitgestrekt duinbos. De graven van Holland hadden midden in het gebied hun jacht-kasteeltje, dat nu het Binnenhof is. De Hofvijver was een duinvennetje. In de loop van de tijd vestigden zich steeds meer mensen rond de grafelijke verblijven en ontstond ’s-Gravenhage. De bebouwing snoepte ook steeds meer van het duinbos af.
Akte van Redemptie
Aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog tegen Spanje was de oorlogskas van Holland behoorlijk leeg. De Staten van Holland wilden alle bomen van het Haagse Bos kappen en het hout verkopen. Het gemeentebestuur van Den Haag was daar tegen en kocht voor een aanzienlijk bedrag de verkoop af. Als tegenprestatie ondertekende Willem van Oranje in 1576 namens de Staten van Holland de Akte van Redemptie (‘redemptie’ = ‘afkoop’). Daarin stond dat het bos ‘nooit en te nimmer’ verkocht mocht worden met als oogmerk de bomen te kappen om hout te verkopen.
Houten stadswal
De inkt op het perkament van de Akte was bij wijze van spreken nog niet droog toen, hup, een deel van het Haagse Bos werd omgekapt. De Spanjaarden belegerden Den Haag en er moest een houten wal komen. De stad had immers geen stadsmuren. Het hielp niet: de Spaanse troepen veroverden de stad voordat er een verdedigingswal kon worden gebouwd – en gebruikten vervolgens het hout om zélf een wal te bouwen tegen de Geuzen. Het omgehakte deel van het bos werd nooit opnieuw beplant, en zo ontstond het Malieveld.
Natuurbescherming
Maar zo’n leeg stuk land, midden in het centrum van een grote stad, da’s natuurlijk aantrekkelijk voor allerlei soorten projectontwikkelaars. Zo waren er plannen om hier het Vredespaleis te bouwen en (in 1953) een nieuw regeringscentrum. En deze eeuw nog was het een beoogde locatie voor een Nationaal Historisch Museum. Maar al die plannen konden worden tegengehouden dankzij de Akte van Redemptie. Achteraf is deze Akte eigenlijk een van de vroegste vormen van natuurbescherming in Nederland.
Tafel
Om dat te vieren is in november in het provinciehuis de Akte van Redemptie-tafel onthuld. De tafel maak de bijzondere geschiedenis tastbaar: op de tafel is een deel van de Akte afgedrukt. Tegelijk vertelt de tafel een eigentijds verhaal: het is een innovatief ontwerp, gemaakt van duurzame materialen en circulair geproduceerd.
En hoe zit het nou met meneer Malie? Die heeft nooit bestaan. Het Malieveld was ooit de plek waar het ‘maliespel’ werd gespeeld, een soort voorloper van het moderne golfen.