Interview
Collectieve woonvormen: verschillende manieren van groepswonen staan (opnieuw) in de belangstelling
Fotografie: Martijn Beekman
Collectieve woonvormen in Zuid-Holland
Terug naar de jaren 70? Nou nee. Geen communes zoals toen, wel allerlei vormen van groepswonen die (opnieuw) in de belangstelling staan. Jong, ouder, single of echtpaar, van dezelfde of verschillende culturele achtergronden.
Samen klussen op Feijenoord
Koen Huethorst is penningmeester bij Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) De Nijverhoek met 32 kluswoningen ‘op Feijenoord’, zoals dat in Rotterdam heet. “We zijn in mei 2021 gestart en hadden al snel 100 aanmeldingen voor de 32 woningen. In juni hebben we geloot en op dit moment is er nog 1 huis beschikbaar. Intussen hebben we heel wat hordes genomen; de timing was niet ideaal natuurlijk, met de stikstofproblemen en schaarste aan materialen en personeel in de bouw. Toch ziet het er nu naar uit dat de aannemer in januari gaat beginnen.”
Hoewel de toekomstige bewoners veel zelf zullen opknappen, moeten een paar dingen wel in orde zijn. Koen: “Je koopt een goed gefundeerde, asbestvrije bouwval van Woonstad. De hoofdaannemer doet de gevels, buitenschil, ramen, kozijnen, dak en constructieve zaken. Vervolgens ga je zelf, of met een eigen aannemer, binnen aan de slag. We letten op duurzaam materiaalgebruik. Voor elk aspect van de bouw zijn er wel mensen die er verstand van hebben, naast de professionals die ons ondersteunen. Zelf houd ik me bezig met de financiën. Daarbij komt mijn bedrijfswetenschappelijke achtergrond goed van pas.”
“De aannemer gaat in januari beginnen.”
De gemeente gaat de straat opnieuw inrichten en het collectief denkt en doet daar ook in mee. “We hebben veel stellen, mensen die wel van een uitdaging houden en geen problemen maar kansen zien. De meesten zijn zo tussen de 27 en 35 jaar, een enkeling wat jonger of ouder. Het groepsproces loopt soepel en geeft daarmee ook energie.”
Nieuwe muziek in de componistenbuurt
Heleen Goddijn is een van de initiatiefnemers van Wonen in de Symfonie in Den Haag: “We zijn een wooncollectief met visie. Zo vinden we het sociale aspect van ‘omzien naar elkaar’ belangrijk, net als duurzaamheid en dingen delen. Ieder heeft hier straks wel zijn eigen appartement en privacy.”
De kerngroep is al vanaf 2015 bezig een geschikte locatie te zoeken, die nu gevonden lijkt in de voormalige Bethelkerk aan de Mozartlaan. “We hebben met veel vertraging te maken gehad door corona en de oorlog in Oekraïne”, vertelt Heleen, “en ook de vergunningverlening duurde erg lang. Sommige geïnteresseerden haakten af omdat ze niet langer konden wachten. Op dit moment zijn er 6 ‘huishoudens’ voor 12 geplande woningen. We zoeken dus nog meer mensen. Een nadeel van lang moeten wachten is ook dat de prijzen stijgen. We hopen daarom dat we nu kunnen doorpakken.” Met een subsidie van provincie Zuid-Holland in 2021 kon de groep een nieuwe adviseur aantrekken en sinds kort is er ook een nieuwe investeerder.
“We hopen dat we nu kunnen doorpakken.”
“Het lijkt erop dat die in de geest van de eerder gemaakte plannen wil handelen en ook activiteitencentrum ‘Amadeus’ wil bouwen. Dat wordt dan een soort huiskamer voor de buurt, inclusief keuken. Bewoners van de Symfonie kunnen daar dan gebruik van maken voor vergaderingen of om samen te eten.”
Deel van het plan is dat een stuk gemeentegrond een gemeenschappelijke tuin wordt, als de bewoners zich bereid verklaren daar samen voor te zorgen. Heleen: “Het plan heeft al met al veel potentie. Dat betekent wel dat we mensen zoeken die een bijdrage willen leveren aan het geheel.”
Trots op De Vroon
Terry van der Heide is oprichter en directeur van Centrum Groepswonen in Den Haag: “We hebben eigenlijk 3 (hoofd)taken. We zijn advies- en kenniscentrum voor mensen en groepen die meer willen weten over groepswonen. Verder ondersteunen we bestaande woongroepen en we dragen bij aan de ontwikkeling van nieuwe groepen en nieuwe locaties. Ons centrum heeft een stichtingsvorm. We zijn geen makelaar en we hebben ook geen eigen kapitaal om locaties te kopen.”
“In het Westland is de vraag anders dan in Den Haag.”
Terry is architect en heeft samen met haar man, die emeritus hoogleraar duurzaam bouwen is, een methode ontwikkeld om groepen samen te stellen: “We gaan uit van de sociale kwaliteit (de samenhang tussen mensen), de milieukwaliteit, de economische kwaliteit (zoals draagkracht) en de ruimtelijke kwaliteit. Op basis van die 4 kwaliteiten en bijbehorende thema’s organiseren we workshops om uit te vinden wat de prioriteiten en ambities in een groep zijn. Als mensen het bijvoorbeeld belangrijk vinden om samen te eten, bedoelen ze dan iedere dag, wekelijks of eens in het kwartaal? Het is goed dat je het over dat soort zaken eens wordt.”
Centrum Groepswonen ontvangt subsidie van gemeente Den Haag en wordt daarnaast ingehuurd door gemeente Westland: “Boeiend om de verschillen te zien. Zo gaat het in het Westland vaak om oudere echtparen en meestal om koop. In de stad zie je meer alleenstaanden, vaak met dezelfde culturele achtergrond, bijvoorbeeld Hindoestaans of Surinaams, die een vorm van groepswonen zoeken.”
Bijzonder trots is Terry op project De Vroon in nieuwbouwwijk Vroondaal: “36 huurappartementen met gezamenlijke ruimtes en een ‘Fit en vitaal’-concept. Eind 2022 wordt het opgeleverd en in januari geven we een openingsfeest. Dan nodigen we de provincie ook uit!”
Subsidie en award
Verenigingen, stichtingen en wooncoöperaties in Zuid-Holland kunnen subsidie aanvragen om een professioneel begeleider in te huren om te onderzoeken of hun plan voor groepswonen haalbaar is. Zo wil de provincie collectieve woonvormen stimuleren.
Tijdens het symposium 'Doorstroming op de woningmarkt' op 8 december 2022 heeft gedeputeerde Anne Koning de eerste ‘Doorstroomaward’ uitgereikt aan 'Woning delen ouderen: sleutel voor doorstroming en meer!' van Stichting Ouderenhuisvesting Rotterdam.
