Interview
De provincie praat graag mét betrokkenen, in plaats van óver hen. Zo ook als het gaat om reisassistentie bij het ov.
Zuid-Holland maakt zich hard voor een landelijke, centrale reisassistentie
Fotografie: Remco Zwinkels
Peter Waalboer (46) is slechtziend geboren en sinds 2011 helemaal blind. Karin van Dijk (33) heeft een aangeboren, chronische spierziekte en zit in een elektrische rolstoel. Voor hun vervoer zijn zij volledig afhankelijk van het openbaar vervoer. Dat gaat niet altijd makkelijk. Als ervaringsdeskundigen en belangenbehartigers pleiten zij voor een landelijke regiecentrale voor reisassistentie. De provincie Zuid-Holland gaat daar werk van maken.
Bij reisassistentie helpt een assistent bij het in- of uitstappen van een trein, bijvoorbeeld door een plank neer te leggen voor een rolstoelgebruiker. Deze service is nu alleen nog maar op het hoofdrailnet van de NS. Voor regionale lijnen wordt reisassistentie op dit moment niet centraal georganiseerd, maar per regio. Bovendien is er nog geen hulp bij bussen of om de route van een bus naar een trein te vinden. Peter: "Waar begin je? Op grote stations verzuip ik." Peter reist met het ov van Leiden naar Doetinchem. Dan komt hij heel wat hobbels tegen. Denk daarbij aan het vinden van de incheckpaaltjes.
Karin maakt gebruik van de R-net-verbinding tussen Gouda en Alphen aan den Rijn. Haar vriend woont in Boskoop waar tot 1 september 2024 nog geen reisassistentie was. Het perron is hier niet volledig gelijkvloers. Dat betekent dat zij soms met een flinke dot gas - en vervolgens een harde smak – uit de trein vloog. Gevaarlijk voor haarzelf, medereizigers, en niet goed voor de rolstoel.
In het bestuursakkoord spraken overheden en vervoerders af dat uiterlijk in 2025 alle treinstations reisassistentie moeten aanbieden.
Vertraging
Reizen met het ov is voor Karin en Peter een eerste levensbehoefte. Karin: "Het ov geeft mij een volwaardig leven." Ze reist het hele land door, bijvoorbeeld voor een stichting die elektronische muziekinstrumenten maakt voor mensen met een zware lichamelijke beperking. Daarbij zijn veelvoorkomende problemen: kapotte liften op stations en - nog erger – belangrijke meldingen die uitblijven.
Met de trein reizen betekent veel voorbereiding: is er reisassistentie, doet de lift het? Gedeputeerde Frederik Zevenbergen introduceerde het idee om 1 landelijke centrale op te zetten voor reisassistentie. Reizigers kunnen hiervoor dan op 1 plek terecht en worden geholpen als zij door bijvoorbeeld vertraging een overstap missen. De regiecentrale staat de reiziger de hele reis van A tot Z bij. Karin en Peter stonden meteen achter dit idee. De provincie Zuid-Holland gaat zich daar nu voor inzetten.
Karin: "Een goed georganiseerd ov geeft mij een volwaardig leven."
Gedeelde verantwoordelijkheid
Karin: "Een eerste stap is dat regionale vervoerders overal reisassistentie aanbieden. Daarna kan de landelijke regiecentrale dit op elkaar afstemmen, want anders moeten wij dat bij elke vervoerder apart aanvragen." Peter: "We willen voorkomen dat reizigers zelf al die telefoonnummers moeten afbellen. Want wat doe je als de eerste vervoerder vertraging heeft? Dan moet je hopen dat de volgende vervoerbedrijven hun reisassistentie kunnen opschuiven."
Karin: "Er gaat gelukkig veel goed, maar er is ruimte voor verbetering. Wat we willen bereiken, is dat reizen met het ov een gedeelde verantwoordelijkheid is. Dat reizigers niet zelf hoeven te bedenken welke alternatieven er zijn als er een lift kapot is, of een trein vertraging heeft. Geruststelling en ontzorging zijn erg nodig, zodat mensen die angstig zijn geworden ook weer gaan reizen met het ov."
Een ander belangrijk punt waar de provincie zich hard voor maakt, is een betere samenwerking met ervaringsdeskundigen. Zij weten namelijk als geen ander hoe (on)toegankelijk het ov is. Op die manier praat de provincie niet óver reizigers met een beperking, maar mét reizigers met een beperking. “Het ov is een lappendeken van vervoersconcessies met wisselende voorwaarden. Het is goed dat er landelijk een bestuursakkoord Toegankelijkheid is. Dat zorgt voor eenduidigheid en voorspelbaarheid", volgens Peter.
De provincie zoekt de samenwerking op met verschillende partijen, zoals gemeenten, vervoerders en andere overheden. De afspraken over het landelijk aanmeldpunt voor reisassistentie moeten uiterlijk in 2028 klaar zijn, zodat deze regiecentrale in 2029 kan starten.
Praat mee!
Het toegankelijk maken van het ov vraagt om een gezamenlijke inspanning van alle overheidslagen en lokale initiatieven. Wil je meepraten over de landelijke centrale reisassistentie? Mail dan naar: toegankelijkheid@pzh.nl.
Meer informatie: www.zuid-holland.nl/ov